KLM is geen systeembank

Ik word regelmatig gevraagd of er vergelijkingen te maken zijn tussen het redden van de banken tijdens de kredietcrisis van 2008/2009 en het steunen van bedrijven en organisaties tijdens de coronapandemie. Dat is een ingewikkelde vraag. In 2008 hadden wij een helder afwegingskader: systeembanken moesten gered worden, niet-systeembanken mochten omvallen. in de huidige crisis komen bedrijven in gevaar die een heel ander karakter hebben met ook een heel andere impact op de Nederlandse economie. Air France/KLM is zo’n bedrijf. Maar er zijn er veel meer. Denk aan de culturele sector. Welk afwegingskader hanteer je dan? Het lijkt me belangrijk om daar helder over te zijn om willekeur te vermijden. Op de artikelenpagina werk ik de vooral de afwegingen van tijdens de kredietcrisis wat verder uit.

2 Responses

  1. “KLM is geen systeembank”. Ik was het onmiddellijk met je eens Bernard, KLM is niet eens een bank, laat staan een systeembank. Dus ook geen enkele reden om een reactie achter te laten. Totdat ik verder ging lezen. Je schrijft dat overheidssteun aan ING (ten bedrage van €10 mrd) tijdens de financiële crisis geen vraag was omdat het een systeembank was en dat die vraag nu bij KLM (die voor €3,4 mrd staatsleningen gaat krijgen) wat lastiger is. Met beide stellingen ben ik het oneens, beide steunoperaties waren/zijn onverstandig en onnodig. ING had destijds als beursgenoteerde onderneming zelf eigen vermogen moeten aantrekken, want dat moest versterkt worden, door een aandelenemissie te doen en Air France-KLM had dat nu ook moeten doen. Daarvoor ben je een beursfonds en daar zijn (kapitaal)markten voor. Het feit dat destijds de aandelenkoers van ING en nu van Air France-KLM laag stond is vervelend maar geen reden om zelf geen extra eigen vermogen aan te trekken. En mocht bij ING destijds onvoldoende tijd zijn geweest voor een aandelenemissie dan had de overheid die €10 mrd even kunnen voorschieten, totdat het geld van de emissie binnen was. Op een gegeven moment kopte een krant dat een aandelenemissie voor Air France-KLM onvermijdelijk zou zijn vanwege corona. Ik dacht ”eindelijk, van het overheidsinfuus af”. Ging ik het artikel lezen, bleek het over een aandelenemissie te gaan waarbij de staat die aandelen zou kopen. Te vroeg gejuicht. Waarom toch weer? De overheid doet het zichzelf aan, en daarmee ons allemaal, om steeds in een soort van reflex zelf de portemonnee te willen trekken in plaats van de markt zijn werk te laten doen.

    Het kan echt anders. Begin 2013 was de koers van KPN volledig ingestort vanwege forse verliezen. Van een koers boven de 7 euro eind 2010 was nog maar €1,50 over, de laagste koers in de geschiedenis van KPN. Een slechter moment om een aandelenemissie te doen was niet denkbaar. Maar goed, KPN was geen bank, laat staan een systeembank en moest dus wel een beroep doen op de kapitaalmarkt en toen ‘gewoon’ voor €4 mrd aandelen uitgeven. Had ING destijds ook kunnen doen. Of onlangs de HEMA, daar zijn kapitaalverschaffers onderling tot een oplossing moeten komen, waarbij zowel eigen als vreemd vermogen verschaffers veren moesten laten. Onlangs las ik ergens dat de grootste cruise-scheepvaartonderneming tijdens de corona crisis zelfs al drie keer het eigen vermogen heeft moeten versterken. Dus de vraag of Air France-KLM door de overheid gesteund had moeten worden, volgens jou een lastige vraag om te beantwoorden omdat KLM geen systeembank is, hoef je niet eens te stellen. Dan had je ook weg kunnen blijven bij de al dan niet bijzondere positie van KLM, want die is er niet. Die bijzondere positie is door de politiek en ”het blauwe ministerie”, zoals het ministerie van infrastructuur en waterstaat in Haagse kringen genoemd schijnt te worden, gecreëerd. KLM is, anders dan bijvoorbeeld Schiphol, een bedrijf als alle bedrijven, niet ”vitaal voor de economie”. Er zijn maar weinig bedrijven die daar wel voor in aanmerking komen, zoals energiebedrijven.

    De KLM en de luchtvaartsector worden al – als grootvervuilers bovendien – ten onrechte fors gesubsidieerd, met nul BTW, nul accijns op brandstof, tijdens corona als enige opgepakt tegen elkaar in het vliegtuig mogen zitten, doen niet mee met het klimaatakkoord van Parijs en betalen geen CO2 heffing … Daar kun je misschien nog eens afzonderlijk een artikel aan wijden.

    1. Misschien ter verdere verdieping van de discussie: in 2008 blonk de kapitaalmarkt niet uit in groot vertrouwen ten aanzien van het bankwezen. Fortis kwam vooral in de problemen omdat het rond de zomer van 2008 niet lukte om de kapitaalbasis te versterken met de benodigde 8-10 miljard euro. Voor ING zou we de mislukking van een emissie ook dodelijk zijn geweest, met een heel snelle leegloop. Dat overheden dat risico proberen weg te nemen maakt de aandeelhouderspositie bij systeembanken wel pikant. Zij kunnen op hun handen gaan zitten omdat de overheden hun bezit beschermen. Jouw voorbeeld van de cruisebusiness is daarom heel verhelderend. Daar weten de kapitaalverschaffers dat niemand hun bezit zal gaan beschermen en dat ze dus zelf de verantwoordelijkheid dragen ten aanzien van de continuïteit van het bedrijf. Overheden moeten dus goed nadenken of zij de kapitaalverschaffers van luchtvaartmaatschappijen uit de wind willen houden of juist willen belasten met de risico’s en verantwoordelijkheid die bij hun kapitaalbezit horen.

Leave a Reply to admin Click here to cancel reply.