Al een tijd wil ik een blog schrijven over de manier waarop wij mensen met varkens omgaan. Intelligente dieren die in onze bio-industrie zonder noemenswaardige bewegingsruimte met duizenden tegelijk gevangen worden gehouden. Daarom ben ik me gaan verdiepen in wat wij weten over intelligentie van dieren, en welke dieren het intelligentst zijn. Dat deed ik vanuit de hoop dat als we meer begrip hebben voor de intelligentie van dieren, we er ook meer respect voor op kunnen brengen en ze beter zullen behandelen. Honden vinden we slim en trouw, en in de Westerse landen eten we die daarom ook niet. Dolfijnen zijn erkend intelligent, die eten we ook niet (hoewel er mensen zijn die zeggen dat het heerlijk mals vlees is).
Ik dacht er natuurlijk te simpel over. Want intelligentie van dieren laat zich slecht vergelijken met intelligentie van mensen, en voor dieren onderling is het ook niet goed mogelijk. Intelligentie sluit aan bij het gehele ontwerp van het dier, inclusief diens zintuigen. Wij mensen zijn visueel ingesteld als het om herkenning van soortgenoten gaat. Maar sommige dieren gaan veel meer op geuren af. Die dieren moet je dan niet aan een spiegeltest onderwerpen als je hun zelfbewustzijn wil meten. Ondertussen weten we wel steeds meer van cognitieve vermogens van dieren. Dieren die een eigen taal hebben, elkaar namen kunnen geven, vooruit kunnen denken, gereedschap kunnen hanteren, hun geheugen kunnen inzetten, puzzeltjes kunnen oplossen, allemaal dingen waar wij mensen ons over kunnen verbazen, maar het zijn ook allemaal weer mensachtige metingen. Hoe schapen gedrag van een kudde kunnen herkennen, spreeuwen in enorme groepen kunnen vliegen, dolfijnen hun intelligentie trainen, vleermuizen hun echosignalen trainen, daarvan hebben wij mensen geen weet en dat kunnen we ook niet met onze eigen intelligentie vergelijken.
Voor zover een rangorde aan de cognitieve vermogens van dieren valt toe te kennen scoren varkens steeds hoog. Het zijn niet alleen sociale dieren naar elkaar toe, ze kunnen slim andere varkens ook bewust misleiden om daarmee hun eten te beschermen. Ze kunnen ook puzzeltjes maken die wij driejarige kinderen laten doen. Ze zijn dus heel slim, ze hebben alleen hun ontwerp niet mee. Het zoogdier mens heeft een veel handiger ontwerp. En waar het in de natuur gaat om eten of gegeten worden zijn wij dus enorm in het voordeel ten opzichte van het varken. Maar betekent dat dat wij onze eigen intelligentie enorm op een voetstuk moeten plaatsen, en die van andere zoogdieren volledig moeten negeren? Dat lijkt me niet, maar zo is het wel. Een varken dat moet leven op 0,8 vierkante meter, of 1,0 als de boer een “één beter leven ster” heeft, en wiens welzijn wordt afgemeten aan zijn verveling, kan zijn intelligentie natuurlijk nooit gebruiken of verder ontwikkelen. Bijten in een ketting, of wroeten in een hoopje stro, daar wordt geen dier slimmer van.
Kortom, wij mensen gaan vrij beestachtig met onze collega zoogdieren om. Onze intelligentie zou ons moeten ingeven meer respect voor het dierenrijk te tonen. En dat betekent natuurlijk ook nadenken of we nog wel vlees willen eten, en/of de bio-industrie willen handhaven. Gun het varken in elk geval een intelligenter leven!
In mei 2022 werden wij blije eigenaren van twee Gottinger minivarkens, twee zeugen genaamd Kees en Ko van vier jaar oud. Ko was snel gemakkelijk een vriendje, zachtaardig en communicatief: varkens hebben wel 25 verschillende geluiden en dat is leuk voor de mens, we willen graag communiceren. Kees was meer een grumpy varken en ogenschijnlijk ongeinteresseerd in mijn pogingen om leuk contact op te bouwen. Dat contact kwam er wel toen Kees, net als alle zeugen, berig werd. Ze kwam me met open bek tegemoet, al blazend en snuivend en had het op mijn laarzen en kuiten gemunt. Of ze nou echt zou doorbijten ging ik niet afwachten, ik zette al mijn pedagogische capaciteiten opgebouwd in het onderwijs in. Dit varkentje zou ik wel even wassen en Kees zou binnen de kortste keren weten dat ik haar vriendje was. Dus ging ik directief commando’s roepen, proberen te paaien en ferm “Nee!” herhalen . Het varkentje liet zich echter niet wassen, Kees werd nog agressiever, ging achter me aan rennen en ik moest een schep meenemen om haar op afstand te houden. Mijn stress nam toe, mijn stem werd hoger en harder. Kees liet horen dat zij ook meer dan een octaaf bereik had in de gil sectie. Enkele berige episodes in wanhoop later zette ik met succes de methode ‘Move the Pig’ in: kort gezegd een methode waarbij je werkt om de nr 1 in de rangorde van de varkens te worden door hun eigen roedel gedrag in te zetten, want ja ik moest de baas worden in het veld. Het meest fascinerende aan deze methode is wel dat het nemen van leiding hand in hand moet gaan met respect hebben voor de ander. En dat je dat werkelijk oprecht moet voelen, menen en uitstralen want het varken prikt zo door je spelgedrag heen. Ze zijn niet alleen heel intelligent zoals Bernard beschrijft maar ook heel nieuwsgierig en zeer sensitief: ze nemen elkaars – en dus ook die van de mens- emoties over. Ze voelen, ruiken en horen je oprechtheid, je duidelijkheid of het ontbreken ervan. Ze zullen zich aan je binden voor zover ik dat als varkenshoeder kan beoordelen, maar ze zijn bovenal altijd en immer autonoom. En nieuwsgierig. Tegenwoordig ga ik regelmatig een uurtje met Kees en Ko op avontuur op ons (camping) terrein. Ze rennen uitgelaten rond, grazen als een dolle, wroeten, gunnen elkaar geen enkele paardenbloem, rennen elk een bosje in. En als het genoeg is geweest lopen ze met me mee terug naar hun hok en eigen veld. Ik ben zeug nr 1 maar ook hun gelijke. Kees laat regelmatig met een duw van haar kop en een grom weten dat ze gekriebeld wil worden. Sindsdien wil ik geen varkensvlees meer eten en schieten mijn ogen vol als ik op de fiets gepasseerd word door een veewagen vol met varkens. Het houden van varkens zoals in de bio industrie druist in tegen alles waarop hun ‘ontwerp’ is gebaseerd, in niets kan hun potentie hier worden aangeboord en ingezet. Tijd voor een ‘Move the Human’ methode. En wel vandaag en niet morgen.
Warme groet Bernard!
Een mooi verhaal Karline, dank je wel en een hartelijke groet!