Op 22 april 2020 zond de minister van Financiën 16 rapporten naar de Tweede Kamer, de Brede Maatschappelijke Heroverwegingen. Rapporten waar een groot aantal Rijksambtenaren ruim een half jaar intensief aan had gewerkt. Ikzelf mocht één van de werkgroepen voorzitten. Na publicatie is er weinig meer van vernomen. Sommige kranten vonden er nog een paar bezuinigingsopties in, en vonden dat klaarblijkelijk het belangrijkste van de rapporten. Daarmee wordt weinig recht gedaan aan de geleverde inspanningen en de thema’s die op tafel zijn gelegd. Bezuinigen was niet het primaire doel om de heroverwegingen te starten. Het doel was om beleidswegen te vinden voor ingewikkelde maatschappelijke vragen, waarvoor geen quick fixes bestaan. Ik denk dat ik de komende tijd een aantal rapporten eruit pik en mijn selectie van de belangrijkste boodschappen bespreek. Dan begin ik bij de eerste: BMH1 “Kwalitatief goed onderwijs met kansen voor iedereen”.
Als zovelen constateert BMH1 dat het niet goed gaat met de kwaliteit van het funderend (basis en middelbaar) onderwijs in Nederland. Dat is voor het land niet goed, maar het is ook heel vervelend voor al die mensen die ziel en zaligheid in hun onderwijzend werk stoppen om jongeren een mooie start in het leven te kunnen geven. BMH1 constateert ook dat er onvoldoende op die kwaliteit wordt gestuurd. Schoolbesturen ontberen de kennis, de kunde en de prikkels om op kwaliteit te sturen en de meeste doen het dan ook niet. Schoolleiders zijn vaak onmachtig. Het departement stuurt alsof schoolleiding en schoolbesturen alle benodigde capaciteiten voor een adequate sturing in huis hebben maar helaas wel alles tot in details voorgekauwd moeten krijgen, hetgeen tot weinig resultaat, veel miscommunicatie en tot beleidsresistentie van het veld leidt. Een schokkend beeld, waarvan BMH1 ook nog meldt dat het al eerder in een veelheid van andere rapporten is beschreven, maar dat dit alles nog niet tot enige serieuze correctie heeft geleid. Ik vind het ook heel opmerkelijk dat als ik de titel van BMH1 Googel, ik vrijwel geen hits krijg. Je zou toch een grote respons verwachten van bestuurlijke onderwijsorganisaties en van de politiek, bijvoorbeeld in de verkiezingsprogramma’s. Maar goed, Corona heeft veel andere dingen verdrongen, dat valt nog te begrijpen. Het thema is echter wel zo urgent dat op korte termijn het stelsel veel meer gericht moet worden op de effectieve sturing op kwaliteit. Misschien is het stelsel nog te fixen, en hoeft het niet helemaal op de schop. Maar het minste dat nodig is zijn stevige verplichtingen om kennis, kunde en werkelijke acties op orde te brengen bij schoolleiders en schoolbesturen, ze daartoe ook de middelen te verschaffen en de goede prikkels in te richten zodat deze verplichtingen ook worden nagekomen. Het departement moet hier veel meer gericht leiding aan geven. Op de Artikelenpagina ga ik er dieper op in. Maar alsjeblieft, OCW, PO-Raad en VO-raad, en alle anderen, laat zien dat je de boodschap van BMH1 serieus ter harte neemt!
En nog één dingetje voor alle schoolbesturen die dat nog niet is gelukt: zorg a.u.b. voor een goede ventilatie en een goed binnenklimaat in alle scholen dit najaar!