Naar aanleiding van de buitengewoon lage rente waartegen de overheid op dit moment leent, werd de minister-president een paar weken geleden gevraagd of die lage rente niet een goede aanleiding was om te gaan investeren. De MP meldde vol overtuiging dat zijn kabinet dat niet ging doen. De overheidsfinancien moesten juist op orde gebracht worden. Toen ik dat hoorde dacht ik dat hij waarschijnlijk ook geen idee had waarin de overheid zou kunnen investeren. En heel eerlijk gezegd: wie wel? Op welk ministerie ligt er een plan klaar om de komende paar jaar eens een fors aantal miljarden te gaan investeren in de toekomst van Nederland? Op geen enkel, durf ik wel te stellen. En het is ook niet heel gemakkelijk. Natuurlijk: duurzame energie. En wat nog meer? Iets dat snel kan, en niet over vijf jaar, of tien jaar, omdat we niet weten wat de rente dan weer zal doen. ..? Ik heb er nog geen uitgebreider stuk over, maar ik vind het wel een uitdaging om eens concreet over na te denken. Om verder te komen dan alleen de kreet van de titel van dit stukje!
Niet stemmen voor het Oekraine referendum
Ik ga niet stemmen voor het Oekraine referendum. Verzaak ik daarmee mijn burgerplicht? Dat is niet de bedoeling. Het is voor mij de beste manier om uit te drukken dat ik tegen dit referendum ben. Ik vind het zelfs uitermate onverstandig om op dit moment dit middel van de directe democratie in te zetten voor het associatieverdrag met Oekraine. Met het verdrag zelf is niet zoveel mis. Maar de internationale situatie is juist nu zo complex, dat je graag met zoveel mogelijk oog voor alle aspecten die situatie tegemoet wil treden, en je niet wil laten vangen in een nationalistische stellingname. Goed, van mij hoeft het dus niet, maar moet ik niet respect hebben voor de behoefte van anderen om zich juist wel uit te spreken over dit associatieverdrag? Dat respect hadden ze wellicht kunnen verdienen, maar dat is niet gebeurd. Het afdwingen van dit referendum is op veel argumenten en emoties gefundeerd, maar niet op een waarachtige interesse in het verdrag met Oekraine. En met alle begrip voor de maatschappelijke onvrede van dit moment, dit referendum hoort daar niet de maatstok voor te zijn. Ik ga dus niet stemmen. En ik hoop dat meer dan 70% van de stemgerechtigden dezelfde keuze maakt. Wegblijven is dan geen uiting van passiviteit, maar een actieve daad om duidelijk te maken dat dit referendum niet deugt.
Anders beleid maken?
Het huidige kabinet is zijn vierde jaar ingegaan. Het laatste regeerakkoord is dus al meer dan drie jaar oud. Dat was wel het vijfde regeerakkoord in iets meer dan tien jaar. Regeerakkoorden die erg vanuit budgettaire lijstjes waren opgesteld. Afgesteld op een zo gunstig mogelijke doorrekening van het CPB. Dit heeft een enorm stempel gezet op het proces van beleid maken in Den Haag. en het heeft dikwijls tot grote ogen geleid in de rest van Nederland: waar zijn ze in Den Haag mee bezig?
Deze Haagse manier van beleid maken is heel mooi beschreven in het rapport van de Commissie Dijsselbloem uit 2008, waarin de bevindingen zijn neergelegd van het parlementair onderzoek naar het onderwijsbeleid van de periode van vijftien jaar daarvoor. Conclusies: te Haags beleid, te budgettair gedreven, wetenschappelijk niet onderbouwd, het onderwijsveld niet betrokken bij de opstelling en bij de implementatie van het beleid. Aanbevelingen: zorg voor een betere onderbouwing en betrek het veld er veel beter bij, start bij voorkeur kleinschalig. En zo nog wat meer. De samenvatting is op internet zo gevonden en heel nuttig leesvoer.
Zou het ook mogelijk zijn om beleid te starten vanuit een lijst van urgente maatschappelijke problemen, in plaats vanuit een budgettaire lijst? Hoe zou zo’n lijst er uit zien? Op de artikelenpagina probeer ik die gedachte wat uit te werken onder de kop: change before you have to.
Wat te doen in het Midden-Oosten?
Veel mensen zullen zich ongemakkelijk voelen bij het huidige beleid ten aanzien van het Midden-Oosten. We bombarderen doelen in Irak. Maar waar moet dit allemaal toe leiden? Waar is de strategie die tot stabiliteit leidt in de regio? Die strategie is er nu niet. Die kan ook pas komen als we erover beginnen te praten. Met zoveel mogelijk betrokken partijen. Laten we de volkeren van het Midden-Oosten zelf ook uitdagen zich uit te spreken over hun eigen toekomst in hun regio en daarvoor de verantwoordelijkheid te nemen.
Ik heb geprobeerd mijn eigen gedachten wat uit te werken. Zie de pagina Artikelen.
Een kapitaalgedekt basisinkomen?
Bij het nadenken over de gevolgen voor de arbeidsmarkt van de automatisering en robotisering komt al gauw de optie van een basisinkomen op tafel. Vaak wordt dan gedacht aan een minimum-inkomen voor iedereen. Critici roepen meteen dat dat vanuit de collectieve middelen onbetaalbaar is. Maar in het robottijdperk willen we geen minimum-inkomen voor al degenen waarvoor geen betaalbare arbeid meer voorhanden is, maar een eerlijk deel van de welvaart. Een welvaartsvast basisinkomen dus, en dat is natuurlijk dubbel onbetaalbaar. Tenzij we daar een nieuwe financieringsbron voor ontwerpen. Bijvoorbeeld een kapitaalgedekt basisfonds, zoals ook ons pensioen uit een kapitaalgedekt fonds wordt gefinancierd. Lees het uitgebreidere verhaal op de Artikelenpagina.
Zomertijd/wintertijd
Er is bij de overgang van de zomertijd naar de wintertijd altijd wel weer iemand die de media weet te halen met het pleidooi om de zomertijd het hele jaar te continueren. Maar er is in januari niemand die graag wil dat het pas om half tien licht wordt…
Naar het toilet in Cambodja
Twee weken geleden was ik op werkbezoek in Cambodja, en bezocht ik een sanitatie-programma dat begeleid wordt door SNV. Er had in een van de districten een enorme gedragsverandering plaatsgevonden: in drie jaar tijd was bijna de gehele bevolking overgegaan op het gebruik van een toilet. Succesvol ontwikkelingswerk is heel vaak het begeleiden van een gedragsverandering. Daar kunnen we in eigen land weer inspiratie uit op doen voor onze eigen veranderingsprocessen. Lees uitgebreider op de Artikelenpagina!
Een Canon van bezielende verhalen
Wat we in het Nederland van vandaag missen is een collectieve ondergrond. In onze multiculturele samenleving hebben we geen gemeenschappelijke bodem meer waaruit we onze normen en waarden, perspectief voor ons leven, en onze levenswijsheid kunnen halen. Hoe komen we aan zo’n collectieve ondergrond? Ik pleit ervoor om een Canon, een bundel van verhalen te maken en die mee te geven aan alle kinderen op school. Verhalen die bezielen. Die ethische dilemma’s laten zien en beleven, maar ook laten zien wat een eenvoudig mens kan betekenen voor de samenleving. Het moet een fantastische uitdaging zijn om zo’n Canon te selecteren! Zie verder de Artikelen pagina.
Klimaatadaptatie is een dure gok
De moderne mens bestond al vóór het Holoceen, maar de soort kwam pas echt tot ontwikkeling dankzij de stabiele klimatologische omstandigheden van het Holoceen. Toen werd landbouw mogelijk, kon de mens zich ergens permanent vestigen en zijn tijd aan andere dingen besteden dan alleen de dagelijkse noden. In de vorige eeuw ging het Holoceen over in het Anthropoceen, met een evidente invloed van de mens op de geologie van de Aarde. Dat is niet zonder risico’s, want wat zou de mensheid moeten zonder de stabiliteit van het Holoceen? De temperatuurstijgingen die we nu al meemaken gaan ten koste van veel diensten die de natuur ons levert. Lees verder en zie de grafieken op de Artikelenpagina.
Het politieke landschap
Veel mensen vinden het moeilijk een politieke partij te vinden die bij hun past. De klassieke tegenstelling links <-> rechts bestaat natuurlijk nog wel, maar de ervaring van de afgelopen jaren heeft geleerd hoe smal de marges zijn in de opties tussen links en rechts. We zien bijvoorbeeld nu ook weer in Griekenland dat een uitgesproken linkse regering een enorm compromis moet sluiten met de realiteit van de Europese samenwerking. Maar de wereld verandert zo snel, er moet toch veel te kiezen zijn! Er zijn dus andere thema’s, andere tegenstellingen die om een politieke keuze maken. Misschien is zo’n tegenstelling nationalistisch <-> cosmopolitisch. Er zijn veel politieke vraagstukken die naar zo’n tegenstelling zijn te vertalen. Ben je voor of tegen Europa? Wat is je houding ten opzichte van de Islam? Vind je dat we een internationale oplossing moeten vinden voor het klimaatprobleem? Op de artikelpagina werk ik een tweedimensionaal politiek landschap uit, waarin links <-> rechts en cosmopolitisch <-> nationalistisch de beide dimensies vormen. Zo’n uitwerking leert veel over de positie van de politieke partijen in Nederland, en de duidelijkheid van hun profiel voor de hedendaagse kiezer. De klassieke bestuurlijke partijen hebben een probleem… Lees verder op de pagina Artikelen