Er is op dit moment veel discussie over het functioneren van de Rijksoverheid. Zo is er onbegrip over de recente groei van het aantal ambtenaren, maar ook zorg over de kwaliteit van de uitvoering mede door de slechte aansturing van de beleidskant.
De Rijksdienst kent heel duidelijk twee gezichten. Aan de ene kant is het een organisatie die efficiënt de politieke opdrachten en verzoeken uitvoert die in de vorm van Kamervragen, Kamerbrieven en zinnen in een Regeerakkoord bij de ministeries binnenkomen. Er werken mensen die vrijwel zonder uitzondering passie uitstralen voor het openbaar bestuur. Maar er is ook het gezicht van een steeds meer struikelend bureaucratisch monster, dat versnipperd en verkokerd niet in staat is tot het organiseren van serieuze oplossingen voor de vraagstukken van onze samenleving, en geen interne vernieuwing tot stand weet te brengen.
Voor dat tweede gezicht is weinig managementaandacht. De Rijksdienst kent ook geen serieuze bestuursvorm. Die is dringend nodig, om overkoepeld de integraliteit van het beleid te kunnen borgen en de vernieuwing van de organisatie kunnen leiden. Een vernieuwing tot op de werkvloer is ook heel nodig om beleidsmedewerkers weer echt betrokken te krijgen bij de maatschappelijke opgaven waar de Rijksdienst voor staat. Nu worden medewerkers vooral de proceskant ingezogen: nog een Kamerbrief, weer Kamervragen, en ook nog die passage in het Regeerakkoord die om een reactie vraagt. Geen wonder dat in heel veel afdelingen de meerderheid van de medewerkers er korter dan twee jaar zit.
Natuurlijk kan de bal niet alleen bij de ambtenaren gelegd worden. Het politieke bestuur heeft zelf enorm bijgedragen aan de versnippering van het beleid, de steeds toenemende complexiteit en de kortademigheid van allerlei beleidsinterventies.
Maar één ding is duidelijk. Dit gaat niet lang meer goed zonder dat er dingen echt gaan instorten. De radicale verandering kan dan ook niet nog jaren worden uitgesteld, en het slechtste van alles zou zijn een kaasschaafbezuiniging zonder enig toekomstperspectief.
Op de Artikelenpagina werk ik dit thema verder uit.